Во еден од највозвишените културни моменти за македонската литература во меѓународен контекст, во вторникот на 15-ти април 2025 година, во МАКЕДОНСКИОТ КУЛТУРНО ИНФОРМАТИВЕН ЦЕНТАР во Софија беше одржано спектакуларно книжевно претставување на Јордан Плевнеш – македонски драмски писател, романсиер, поет, теоретичар, дипломат и глобален културен мисионер. Настанот привлече бројна публика од различни културни, академски и дипломатски кругови, обединувајќи ги во еден возвишен чин на книжевна и духовна афирмација. Претставувањето на делото на Плевнеш, организирано од Македонскиот КИЦ во Софија, на кое се приклучија со своите воведни зборови Христо Бојчев и Захари Иванов, потоа гостите од Народниот театар „Иван Вазов“, Марин Јанев, Ања Пенчева, како и гостите од „Сатиричниот театар“, директорот Калин Сарменов, и актерите Теодор Елмазов и Јорданка Стафанова, беше вистински омаж на неговиот монументален творечки опус и визионерски ангажман на границата меѓу книжевноста, културата и општествената трансформација.
Јордан Плевнеш, роден во Слоештица, Демирхисарско во 1953 година, е автор со извонредно книжевно наследство и културна мислија. Неговото име е впишано длабоко не само во историјата на македонската книжевност, туку и во колективната меморија на европската културна сцена. Претставен како „волшебник што во една реченица ја обединува вечноста на убавината со трагичните слики на светската историја“ - според Херберт Лотман, Плевнеш беше дочекан во Софија со големо внимание и восхит.
На книжевниот настан беа претставени неговите најзначајни драмски и прозни дела, со посебен акцент на драмите „Р“ и „Глобална комедија“, како и романите „Осмото светско чудо“ и „Романот за Тајната книга“, кои предизвикаа интернационален интерес и станаа предмет на академски симпозиуми низ светот. Неговите драми, играни во над триесет земји на пет континенти, беа истакнати како дела што го редефинираат поимот на европскиот театар, а неговата писателска практика беше оценета како пример за културна трансцеденција и универзална книжевна порака.
На книжевниот портрет на Јордан Плевнеш, за Плевнеш беше речено дека тој е: „живиот мост помеѓу Македонија и Европа“, истакнувајќи ја неговата улога во втемелувањето на Македонија како земја на дијалог и креативност во срцето на Балканот. Особено внимание беше посветено на неговата духовна мисија како амбасадор на македонската култура и неуморен промотор на македонското книжевно наследство во европските и светските културни кругови.
Настанот доби дополнително значење и поради вниманието што му беше посветено на неговата улога како културен дипломат и долгогодишен амбасадор на Република Македонија во Франција, Шпанија, Португалија и УНЕСКО, каде што Плевнеш остави длабоки траги – од отворање на Македонската амбасада во Париз и основањето на црквата „Св. Кирил и Методиј“, до неговото учество во Францускиот Сенат каде што беше опишан како „човекот кој ја македонизираше Франција“.
Со топли зборови беа спомнати и неговите иницијативи за културна поврзаност меѓу Балканот и Европа, вклучувајќи го основањето на Интернационалниот Универзитет „Европа Прима“, единствен во регионот со студии за аудиовизуелни уметности, како и неговата улога како Претседател и основач на значајни културни фестивали во Париз, Берлин, Вашингтон и Преспа.
Публиката во Софија со особена почит и воодушевување ја прифати презентацијата на неговата драма „Среќата е нова идеја во Европа“, која беше опишана од францускиот критичар Гиј Фонтен како „визија за нова Европа, подигната од трагедијата кон надежта“. Читани беа и извадоци од неговата поезија, драмски монолози и есеистички рефлексии, кои го прикажаа Плевнеш како писател кој мисли, чувствува и твори со ритамот на еден космополитски дух, но со душа длабоко вкоренета во македонскиот духовен и културен хумус.
Овој спектакуларен настан, чиј одек веќе се шири во културните медиуми на регионот, претставуваше вистинска прослава на литературата, уметноста и човечноста. Присутните имаа чувство дека присуствуваат не само на книжевно претставување, туку на свечен чин на оддавање почит на една голема фигура на современата европска мисла и литература.
Настанот во Софија не беше само афирмација на едно значајно авторско име. Тоа беше чин на духовно поврзување помеѓу култури, генерации и визии. Како што рече директорот на Македонскиот КИЦ во Софија, проф. д-р Зоран Пејковски: „Јордан Плевнеш не е само писател. Тој е поет на цивилизацискиот дијалог, драматург на духовната еманципација, и хроничар на балканската надеж“.
Во време на глобални предизвици, претставувањето на едно дело што повикува на слобода, уметност и хуманост, на книжевен глас што зборува на јазикот на душата – е повеќе од културен настан. Тоа е морална потреба на времето. И токму затоа, вечерта посветена на Јордан Плевнеш во Софија ќе остане запаметена како еден од оние ретки возвишени мигови кога литературата навистина го преобразува светот.
